Liefde voor spullen

Van wie zou ze het hebben? Mijn dochter gaat mee op schoolkamp als kampleiding en moet om acht uur 's ochtends als indiaan verkleed de deur uit. Ze is wat laat en trekt haastig de la onder het bed uit waar vroeger, toen zij en haar zus kleine meisjes waren, de verkleedkleren lagen. "Waar is die indianenhoofdband?" Ik weet precies wat ze bedoelt, een gevlochten bandje, dat ik als klein meisje al gebruikte uit mijn moeders doos met oude banden. "Ik heb alles naar de DAT!school gebracht laatst, twee zakken vol." "Nee!" Toch wel, gelukkig heb ik nog een oude schoenendoos vol linten en banden op mijn klerenklast staan. "Oh, kijk nou, mijn Ecuadorband, van om mijn rokje." Gelukkig hangt de indianenjurk die haar zus op haar zevende verjaardag kreeg nog wel gewoon in de kast. En hij past. "Maar die band ga ik echt niet kort knippen, zonde." Met een lange rode staart vertrekt ze even later. Ik weet nu al zeker dat ze die niet kwijt raakt.

Het is allemaal de schuld van mijn moeder die het me al met de paplepel ingoot: liefde voor spullen. Zij heeft haar hele leven spullen gekoesterd, bewaard, opgeknapt en in overleg doorgegeven. En daardoor was ze eigenlijk behoorlijk CO2-vriendelijk. In onze babykleren hebben vroeger al negen baby's gelegen - wij met z'n vieren en de vijf kinderen van een tante. Toen mijn oudste 22 jaar geleden geboren werd, kwam de stapel weer tevoorschijn uit een kist op zolder. Ik heb alles in een teil blauwe textielverf gegooid en hoppa: somige broekjes en trappelzakjes gingen daarna weer acht neefjes en nichtjes lang mee.

Die teil gaat al even lang mee, laatst was ik bij mijn moeder om oude foto's te helpen sorteren, want die doet ze natuurlijk ook niet weg. Ik kwam de teilen al tegen op een foto van haar en haar broertje in de achtertuin, zij is ongeveer 2 jaar oud op die foto, tachtig jaar gaan die teilen al mee. Tegenwoordig gebruiken wij ze weer in Frankrijk als babybadjes.

Die hang naar verkleedkleren is ook al generaties lang doorgegeven: foto's van mijn overgrootvader als Romeinse wagenmenner, mijn opa in een Aztekenpak (nu ook bij de DAT!school), mijn moeder als chinees, ikzelf als Pippi Langkous. Mijn dochters leven zich er nog steeds op uit voor hun studentenfeesten en nu dus voor het schoolkamp. De verkleedklerenkist is de beste manier om kleren een laatste leven te geven, en het is extra leuk als ze mooi, leuk of dierbaar zijn. Maar ik ken ook al te goed het gevoel dat dat een beetje zonde is. Daarna is het vaak echt over en rest de oude lappenbak, of als die ook uitpuilt: de textielcontainer. Of - wat mijn moeder ook doet - de lappendeken.

Spullen, vooral nieuwe spullen, schijnen de grootste verborgen CO2 impact te hebben. Prima een nieuwe electrische auto, maar wat heeft die auto allemaal al aan CO2 uitgestoten voordat hij één kilometer gereden heeft?

Vanochtend liep ik langs de uitpuilende vuilnisbakken bij ons op de sluis en daar lag in het gras tussen de lege sigarettenpakjes en de bierblikjes een duralex glas, precies zo een die we zelf ook in de keuken hebben. Niet mooi, niet bijzonder leuk en nog lang niet dierbaar. Met erin een restje koffie en veel mieren. Klein klimaatdaadje van de dag: die heb ik opgeraapt en afgewassen. En ik was er nog blij mee ook, de liefde begint al te komen. Best mooi, Duralex.

Wild eten uit eigen tuin

Gisteren tijdens de koffiepauze kreeg ik een gouden tip van één van mijn nieuwe klasgenoten stadslandbouw: hemelsleutel kan je eten. Nu denk jij misschien 'hemelsleutel?' Maar ik ken die plant toevallig van binnen en van buiten. Nou blijkt hij nog eetbaar te zijn ook, eureka! Geen transport, van maart t/m oktober vers te plukken en naast mijn voordeur.

Hemelsleutel is een nogal truttige vaste plant, met roze bloemschermen, een soort vetplant. Toen wij twintig jaar geleden in onze tuin kwamen te wonen stond het er al vol mee, dus ik gebruikte hem overal als een soort opvulplant. Hij is onverwoestbaar, komt elk jaar terug, slakken eten er niet van, kippen ook niet, vergt totaal geen onderhoud. Dat zijn planten naar mijn hart, die overleven het in onze tuin.

Na die tip van Martijn kon ik op internet verbazingwekkend weinig informatie vinden, ook niet op de Engelse naam 'Orpine'. Het lijkt er inderdaad op dat ie eetbaar is, maar verder dan 'lichte pepersmaak, zurig, knisperend' en 'lekker in sla' ging het niet. Mijn ervaring is dat de internetkoks die bloggen over eten uit het wild overal sla en pesto van maken, niet erg spannend.

Ik proefde een blaadje: inderdaad zurig, ook een beetje bitter, zeer knapperig en die pepersmaak is ver te zoeken. De vorm van de blaadjes en het knapperige deed me denken aan peultjes. Ik ben meteen de keuken ingegaan, haalde e.e.a. uit de keukenkastjes en met trots presenteer ik dan ook het bij mijn weten allereerste hemelsleutel wokrecept met noodles, korte kooktijd dus CO2 vriendelijk:

woknoodles kort koken
bosuitje, knoflook en sambal fruiten
gedroogde kokos erbij (of andere vorm van kokos)
noodles erbij, even bakken
sojasaus erdoor
pp. 1 handje hemesleutelblaadjes, roerbakken ca 1 minuut
eventueel sesam erover
een beetje gember lijkt me achteraf ook lekker, maar dat is eigenlijk lekker over bijna elk aziatisch gerecht. Ik wilde de meest pure hemesleutelsmaak.

Klaar en hemels! Eindelijk begrijp ik waar die naam vandaan komt. Waar Petrus ooit per ongeluk zijn sleutels liet vallen groeide een geschenk voor de mensheid, die de sleutel is tot gezond, lekker en makkelijk eten uit eigen tuin, met als cadeautje de bloemen, die zonder blaadjes nog steeds heel leuk staan in een vaasje op tafel. Eet meer CO2 (tijdens de groei) dan dat het kost om ermee te koken.

Klimaatmisdaadvandedag: feestje van pur en piepschuim

Vrijdag 15 september: het was een prachtige dag. We gingen een tijdelijke midgetgolfbaan bouwen en een tijdelijk reuzendambord op het lege bouwterrein van de Noord-Zuidlijn tegenover de sluis. Golfsticks en ballen waren heel klimaatneutraal en gratis tweedehands geregeld, maar hoe maak je binnen een paar uurtjes zonder geld uit te geven en met hulp van één jongetje een mooie baan? Natuurlijk het liefste met alleen maar oud bouwmateriaal, alleen: dat lag er niet meer.

Apentrots was Luc (de bouwer) dat hij bij de lokale bouwmarkt voor de bouw en het dambord gratis mocht winkelen. Met een busje vol piepschuimplaten, plastic afvoerbuizen, purschuim en verfspuitbussen kwam hij aan. En dat werkte inderdaad wonderwel.

Hij had ook veertig blauwe emmers bij zich en in no time trokken we uit de bouwkeet 100 grijze tapijttegels waar we een dambord mee konden uitzetten. Dan ga je dus even niet zeuren over duurzaamheid en klimaatdaden. Net als bij die diëten, waar je één dag per week mag zondigen. Het is zelfs bewezen dat één zondige dag niet erg is. 'Je moet wel heel veel eten wil je structureel een halve kilo aankomen.' Zie o.a. https://www.beautify.nl/onderzoek-wijst-uit-een-dag-verschrikkelijk-zondigen-tijdens-je-dieet-is-dus-geen-enkel-probleem/

Dus genieten we, de baan mogen we zelfs laten liggen, voor misschien een andere keer. En dan is ie ineens super tweedehands. Bovendien wakkert hij het gesprek aan. Over duurzaam midgetgolfen, over hergebruik, zelfs over pur en piepschuim. Wist je bijvoorbeeld dat er ook plantaardig piepschuim bestaat, bio-foam? Sinds vrijdag weet ik het. Helaas nog niet goedkoop bij de bouwmarkt, maar dat is niet onze schuld, of die van de bouwmarkt. De veertig emmers hebben we trouwens ook gered en de vloertegels zijn allemaal keurig teruggelegd in de bouwkeet na afloop.

Wie zijn huis nog wil isoleren: aan de sluis ligt ideaal bouwmateriaal: gratis af te halen.

Sterven de boekenwurmen nou ook al uit?

Hans heeft een e-reader. Ik geef toe, in bed is het best handig. Geen leeslampje nodig, lekker handzaam. Het spaart natuurlijk ook enorm veel papier en dus CO2. Maar alles in mij verzet zich ertegen. Ik ken steeds meer mensen die hun boekenkasten en bijbehorende boeken het huis uit doen. De oba heeft een hele verdieping leeggeruimd, de volgende zal niet lang meer duren. Ik word er enorm triest van.

Qua klimaat wint het papierloze bestaan het van een kast vol boeken. Nieuwe boeken zijn al helemaal een klimaatmisdaad, net als alles wat nieuw gemaakt wordt en niet echt nodig is, maar de geur van een nieuw boek, dat nog ruikt naar drukinkt en boekbinderslijm, voor mij kan daar niets tegenop. Ik blijf dan ook tegen alle trends in boeken kopen, voor mezelf, en om cadeau te doen. Soms valt zo'n boek tegen, dan geef ik het door. Dan is het, zeg maar, niet voor niets gedrukt en vervoerd. We hebben zo'n bibliotheekkastje vlakbij, bij de Tolhuistuin. Vandaag heb ik weer een boek van de ondergang gered, door het in dat kastje te zetten. Maar of dat een klimaatdaad is?

Mijn vader doet op zijn 83e nog steeds de oudpapiercontainer van hun kerk. Stapels boeken komt hij daarin tegen. De kerk heeft nu dus ook een weggeefbibliotheek, hij haalt ze eruit en zet ze in de boekenkasten. Hij hoopt dat niemand de geleende boeken terugbrengt. Mijn moeder is druk bezig nog één keer haar lievelingsboeken te lezen - uit elkaar vallende pocketboeken - die gaan daarna bij het oud papier. Het is mooi en circulair, maar als ik hen zo bezig zie voel ik het einde van het boekentijdperk naderen. Na de LP, de cd, postzegelverzamelingen en de dvd, lijkt nu ook het gordijn voor het papieren boek te sluiten. Ik profiteer nu nog van de te gek lage prijzen van tweedehands boeken en haal zelf regelmatig ook weer boeken uit het biebkastje. Ontspullen vind ik moeilijk en op het gebied van boeken zelfs ondoenlijk.

Ooit zag ik een foto van de familie van Virginia Woolf die zaten te lezen in hun huisbibliotheek. Ergens begin 20e eeuw. In die bibliotheek hadden ze alle tot dan toe verschenen boeken uit de Engelse literatuur. Alles. Dat is sowieso niet meer mogelijk, dat je in je huiskamer alles hebt staan dat er te lezen valt. Nu zit alles wat er te lezen valt in the cloud. Op papier zou je een hele straat vol huiskamers nodig hebben om het te bevatten. Wie ben ik, dat ik een bibliotheek op papier wil houden in mijn Verhalenkamer?

Ik heb een misschien wel ziekelijke band met het vasthouden, het tastbare. Mijn grootste angst is dat die cloud ooit ontploft, net als indertijd de bibliotheek van Alexandrië, die in vlammen opging. Of dat die overstromingen en cyclonen de superstoppenkasten van de wereld doet doorslaan. Dan moet er toch iemand zijn mijn lievelingsboeken nog op papier heeft. Ik doe mijn dappere best, maar het voelt als een achterhoedegevecht: laatst zag ik dat een kunstenares kunstwerken maakt van oude boeken, waar ze 5000 pond per stuk voor vraagt. Onleesbare boeken, relikwieën uit een tijdperk, dat mensen nog met een zaklamp onder de dekens boeken lazen. Mensen zoals ik. Ik weet alweer een boek dat ik voor mijn verjaardag wil: 'The son of the storyteller'. Ik zet het niet op een papieren verjaardagslijstje, maar op de familieapp. Ik ga ook over tot papiervrij boekhouden. Ik beloof dat ik al mijn boeken door zal geven als ik ooit mijn huisbibliotheek opdoek, en wie wil, mag boeken komen lenen. Hoe meer ze gelezen worden, hoe beter. Maar wel terugbrengen, graag.

Overigens is er hoop: zo klimaatvriendelijk als het lijkt is die cloud helemaal niet: https://www.trouw.nl/home/of-e-reader-beter-is-dan-papieren-boek-nou-nee~ace8b472/

De verdwenen boer: zie je wie erachter staat?

Klimaatdaad is: fietsen naar de fruittuin van west, bijna naar Halfweg. Echt best ver. Bij oud Sloterdijk kom je dan, vlak voor het viaduct met de A10, dit beeldje tegen. De verdwenen boer. Ik heb een binnenpretje en trap stevig door, want achter de rug van die boer staat al een vrouwtje klaar om het van hem over te nemen, en dat vrouwtje, dat ben ik. Daarom fiets ik hier.

Eergisteren was mijn allereerste stagedag stadslandbouw en het zindert nog na. Ook de spierpijn is nog niet weggetrokken. Boerin in opleiding, en ik ben niet de enige, een heel regiment neemt het straks over van de vergeten boer. Wil, van de fruittuin, leert ons hoe en waarom je appelbomen moet armpje draaien tot de schors scheurt, en wat de beste manier is om kersen te snoeien. 

In de appelbomen naast ons hangen knalrode appels, de schil knapt als je erin hapt en de roomgele appel in de schil is fijn fris, net champagne, maar dan een appel. Dit zijn pas appels. Sinds ik twee ben rommel ik in tuinen rond. Te vanzelfsprekend om het een hobby te noemen. Eindelijk ga ik er mijn werk van maken. Dat ook het gebouw van de belastingdienst achter de boer staat is symbolisch. Ik hoop snel zover te zijn dat ik daar loonbelasting mag afdragen, ookal ben ik nog aan het uitvinden hoe ik dat zal aanpakken. Vergeet de boer uit oud Sloterdijk, er waait een nieuwe wind in de landbouw. En ik laat mij er graag op meedrijven. 

Dat ik nog wakker werd is een wonder

Woa! Op één of andere manier komt het bij mij vaak allemaal samen en afgelopen weekend was zo'n weekend. Vrijdagavond drie voorstellingen 'Drijfijs' en om twee uur 's nachts terug uit Hoorn, zaterdag weer vroeg op, want hier in de tuin een hele dag 'Kunst van het stilstaan'. Oh ironie, want 'hier in de tuin' betekent ook de hele dag extra aandacht voor 'waar vind ik dit' en 'waar kan ik dit even zetten'. Hoezo stilstaan? Zondagochtend om zes uur weer op om de Verhalenmobiel op te halen voor een dag Noorderparkfestival, en 's avonds om twaalf uur terug, na een afsluiting van tien jaar maandagavondbijeenkomsten met 'Vertellers van Amsterdam' in Spaarndam. Ik had geluk dat mijn auto niet in een pompoen veranderde en dat ik vanochtend wakker werd.

Dan is het extra uitdagend om ook nog een klimaatdaad van de dag in het programma te proppen. Dat het lukte, heeft alles te maken met twee dingen waar ik steeds beter in word, gewoon door het te doen. Ik ben er zelf aangenaam door verrast.
1. Ik accepteer dat elke klimaatdaad er één is, ook al is het klein, en ookal doe ik dezelfde dag iets wat ik beter niet had kunnen doen, zoals via Spaarndam naar Zunderdorp rijden met een Verhalenmobiel achter de auto, ongeveer 70 km. om.
2. Ik grijp elke kans aan, ook als ik het toch al zou doen, sta ik er even bewust bij stil. Zo deed ik toch drie dingen die ik nooit eerder heb gedaan.

Op vrijdag ging ik naar Hoorn met de trein, overigens gedwongen door het feit dat we de auto hadden uitgeleend aan de buurman. Martijn had op donderdag de lampen voor de voorstelling al bij mij opgehaald toen hij toch in Amsterdam moest zijn. Ik had op 9292 gezien dat er tot heel laat mogelijkheden waren om weer op Amsterdam CS terug te komen en nam aan dat dat per trein was. Het bleek de nachtbus te zijn, de eerste van mijn leven. Wat een geweldige uitvinding. Moe, en met een paling en een biertje op, zat ik tussen de Volendammers en Edammers. Er heerste en hele gemoedelijke sfeer van nachtbusrijders onder elkaar. Of paling klimaatvriendelijk is betwijfel ik, maar het is ongelofelijk lekker.

Op zaterdag konden alle deelnemers per trein komen, inplaats van te moeten rijden naar de Veluwe, wat eerst het plan was. De lunch was ook nog eens vegetarisch èn super lekker. Wel kaas - onder andere truffelkaas en Nederlandse blauwschimmel. Verrukelijk, daarom ga ik graag mee in het verhaal van één van de deelnemers dat kaas en koeien geen enkel probleem zijn, als je koeien houdt in hun natuurlijke habitat, de bosrand. Nou weet ik bijna zeker dat dit geen kaas van boskoeien was, maar wel biologisch, dus daar doen we het dan maar even mee.

Op zondag (ik was inmiddels behoorlijk gaar) dronk ik vooral water, omdat ik geen puf had om steeds koffie te halen (top), at ik een heerlijk broodje van Eric Dolzon dat alleen achterbleef op de ontbijttafel van het Noorderparkontbijt (ook top) en  had ik heel interessante en open gesprekken over klimaatdaden, plantaardige recepten en deze blog. Lijkt me ook een daad van jewelste. Het Noorderparkfestival deed echt zijn best om klimaatvriendelijk te zijn: vooraf hadden ze al afgesproken dat al het rest-eten dat nog niet aangebroken was naar de voedselbank zou gaan, overal stonden bakken voor gescheiden afval.
Sowieso is de Verhalenmobiel 'offgrid' en ik maakte in gedachten plannen om lampen op zonne-energie aan te schaffen, ter vervanging van de fietslampjes die ik nu gebruik om binnen in de Verhalenmobiel licht te maken en die toch wel erg veel batterijen vreten.

Terugkijkend kan ik beamen dat ik niet de hele wereld heb gered. Maar ik gooide wel steentjes in de vijver. Het lukte - ondanks de idiotie - bijna moeiteloos om af en toe de aandacht op het klimaat te richten, zonder star of verkrampt te raken. Ik kan er inmiddels tegen als mensen me wijzen op wat ik niet doe, op wat ik beter zou kunnen doen, of als mensen mij zien als expert en teleurgesteld zijn als ik het ook niet weet. Het is al enigszins vanzelfsprekend aan het worden, waardoor het steeds minder aanvoelt als een 'daad'. Het is een daad, maar ik doe vaak ook maar wat.

Nou nog fietsen naar Zunderdorp om mijn agenda op te halen die is blijven liggen in de Verhalenmobiel, een list verzinnen om mijn theaterlampen terug te krijgen in Amsterdam, zonder op en neer te rijden en daarna ook nog achter die zonnelampjes aan voor in de Verhalenmobiel.
Morgen, of overmorgen, of... nou ja, een keer.
Tips zijn welkom.