BAM! Beter, anders, minder

Klimaatdaden zijn soms best ingewikkeld, dus was ik blij met de tip dat je het kunt terugbrengen tot iets simpels: BAM!. Ik kreeg de tip doorgespeeld van één van de lezers van deze blog.
BAM! is te gebruiken als je de aandrang voelt om iets nieuws te kopen, ik besloot de BAM-methode meteen te testen. Ik wilde namelijk een bord laten maken voor het kerstbomenbos. Er zat nog wat geld in het kerstbomenpotje en ik zocht iemand die zo'n echt staatsbosbeheerbord kon maken. Twee stevige palen had ik al.
De man van het graveerbedrijf in Amsterdam Noord raadde een soort plaatmateriaal aan, dat speciaal hiervoor gebruikt wordt, van kunststof, duurzaam. Goed voor buiten en de meeste dure informatiepanelen worden ervan gemaakt: Trespa. Met een beetje google kwam ik erachter dat het een materiaal is dat vooral duurzaam is in de zin van 'Gaat lang mee'. Het is gemaakt op basis van fenolhars. Giftig, productiewijze: verhitting. Hmmm. is dat nou wel een klimaatdaad? Gelukkig was het veel te duur.
Dus liet ik de BAM! methode erop los:
- Beter dan een kunststof plaat? Ik had nog een prachtig stuk van een brede beukenhouten plank over van een ander project. Geen kunststof, puur natuur, hergebruik.
- Anders? Hoeft niet meer, want graveren is helemaal niet zo klimaatonvriendelijk. Geen drukinkt, geen drukpers.  De plank beschermen tegen de elementen met lijnolie
- Minder? De plank was ook nog eens kleiner, en door de combinatie 'plank en kleiner' betaalde ik minder: een kwart van de eerste offerte.
Ik ben de plank meteen weg gaan brengen.

Toch zit die M van de BAM me niet helemaal lekker. Minder betalen is wel fijn, maar minder comfort, minder genieten, minder leuk, daar zijn veel mensen juist een beetje allergisch voor. Ik merk dat klimaatdaden eronder gebukt gaan, mensen worden blijer van groei. Ik hoor nogal eens dat bijvoorbeeld de economie moet groeien, of het aantal inschrijvingen, of de omzet, of wat al niet, willen 'we' ons ontwikkelen.. Niemand wil de M van BAM, tenzij 'minder' omgebogen wordt naar 'meer'. Kan dat? Jawel, dat kan zonder klimaatschade. Namelijk door de nieuwe definitie van meer: beter. De B van BAM.
Groeien naar een beter systeem, betere inschrijvingen, een betere omzet. Dat hoeft dus niet per se meer te zijn, want 'meer' is vaak meer ellende. Het filmpje van de 'Story of Stuff' legt het heel mooi uit in de 'Story of solutions'. Meer wapens is in  het oude groeien hetzelfde als meer ziekenhuizen en scholen. Maar als je 'meer' vervangt door 'beter' is 'meer wapens' helemaal niet hetzelfde als meer ziekenhuizen of meer sholen. En een bord van Trespa is dan ook niet hetzelfde als beukenhout met lijnolie.
BAM! - beter. Beukenhout.
Zodra de vorst uit de grond is, zet ik hem erin.

Is palmolie nou ook al een klimaatprobleem?

Ben je net lekker vleesloos aan het eten, komt iemand aanzetten met het volgende enorme probleem: palmolie. Het leek mij een probleem voor andere mensen. Want palmolie, dat is weer een heel ander probleem dan het klimaat. Een wat gebruik ik nou helemaal aan palmolie? Ik let er namelijk best al een beetje op, voor de oerang oetangs. Voor mij is het zelfs een prima excuus om dan toch maar voor roomboter te kiezen en niet voor margarine.

Helaas zijn de dingen niet zo simpel als een gewone consument zoals ik soms denkt. Gelukkig biedt google soelaas. In dit zeer overzichtelijke artikel staat het allemaal op een rij: https://big.nl/palmolie-is-een-enorm-klimaatprobleem-en-dit-is-wat-je-ertegen-kunt-doen/ Palmolieconsumptie, staat daar te lezen, veroorzaakt een soort CO2-bom. We kweken heel veel palmen voor die olie. Steeds meer. Daarvoor wordt regenwoud weggebrand en komt er in één keer heel veel CO2 vrij. Voordat de palmbomen die je terugplant dat weer opnemen ben je jaren verder. Alweer CO2. En denk maar niet dat jemakkelijk ontsnapt aan palmolie. De zeer natuurlijke (en lekkere) amandel en abrikoosreep bijvoorbeeld, die ik voor de lunch wilde eten, heeft een yoghurtlaagje van - jawel - palmolie.

Handen wassen in de wc? Palmolie. Nutella, pindakaas of chocopasta? Palmolie. Goed dan, maar hoevéél? Hoeveel is erg? Het is altijd goed om erop te letten en erover te zeuren, want actieve consumenten die palmolie weigeren hebben een signaalfunctie, ook als het maar een beetje is.

'Follow the money' heeft er ook over geschreven. Daar vragen ze zich af hoe het mogelijk is dat dezelfde palmolie die in Rotterdam duurzaam heet, in Azie voor klimaatmisdaden zorgt. Rotterdam is niet alleen groot in aardolie, ook in palmolie. En onze eigen Unilever is er ook dol op. Door schimmige constructies kan het, doordat Azie ver weg is. Jammer, het is een prachtig product. Alleen eten we er teveel van. En het wordt heel klimaatonvriendelijk geproduceerd. En we gebruiken het ook nog eens voor biodiesel. Het kan wel, palmolie, het is puur plantaardig, maar dan moet je er eigenlijk veel meer voor betalen. Teveel. Dat willen we niet.

Misschien moet het toch. Zoals mijn moeder al in haar poesie album had staan: 'Het woordje te geeft altijd last, maar 'k weet één woordje waar 't bij past: mijn lieve meid, te allen tijd, wens ik je toe tevredenheid.

Kerstbomenbos - the full story

Belofte maakt schuld. Ik schreef een paar weken geleden: 'De volgende keer het grote verhaal over het Kerstbomenbos."Maar ik stelde het steeds uit. Het schrijven. Dus mijn klimaatdaad van de dag is het publiceren van die kleine novelle. Een waargebeurd verhaal. Alwéér dat bos? Jazeker. Omdat ik nog lang niet klaar ben met het onderzoek dat "Tijdelijk Kerstbomenbos" heet. Omdat er nog steeds mensen zijn die me vragen: "Waarom vind je dat zo belangrijk?" en omdat het antwoord op die vraag nog steeds verandert. Er is iets onverklaarbaars aan. In een poging dat te vatten, schreef ik dit verhaal. Het gaat over het klimaat: waarom een levende boom weggooien en het jaar erop een nieuwe laten voorrijden? Maar ook over méér. Het hele verhaal, van begin tot nu. Nu, want het heeft een open einde. Wie weet snap ik ik hierdoor zelf ook beter en komt er daardoor een Kerstbomenbos 2019.
Of juist niet.

Lees het hier

Carnaval - dag vlees

Nooit geweten en erger nog: nooit over nagedacht. Carnaval is carne val, van vale, het Latijn voor 'houdoe.' Even veertig dagen geen vlees eten, omdat Jezus in de woestijn ook veertig dagen helemaal niets at. Helemaal niets is wel iets anders dan 'geen vlees', maar dat is zo leuk aan het katholieke geloof, je hoeft het allemaal niet al te letterlijk te nemen.En het is ook nog eens heel klimaatvriendelijk.

Wij doen daarom mee, ookal zijn we totaal niet katholiek Wij nemen het wèl letterlijk. We eten al bijna geen vlees, we zeggen dat we daarom meer vis eten, maar dat valt ook reuze tegen. Vanaf woensdag gaat het vlees van tafel (aswoensdag, voor de mede-ongelovigen onder jullie: dan is het carnaval afgelopen en begint het vasten). Wel eieren, onze kippen zijn alweer reuze aan de leg, en melk, en kaas; maar als het even kan liever tofu en oatly room, kookroom op basis van havervlokken. Want dat wisten de katholieken niet, dat kaas en roomboter eigenlijk qua klimaat ook in de ban moeten. Tot die tijd vieren we het afscheid groots, want er ligt nog het één en ander in de freezer: worst, kip en gehakt. En op dinsdagavond wafels met ijs en chocoladesaus. Onder het zingen van de goede oude carnavalskraker van Ria Valk over 'worstjes op mijn borstjes en karbonade op mijn bil.'

Behalve vlees hebben we bedacht dat we ook even niet snoepen, dus geen koekjes, toetjes en chocolade en ook geen drank. Veertig dagen matig. Genieten van gewoon. Echte katholieken eten op Goede Vrijdag (jeweetwel, die vrije vrijdag die op sommige scholen dan ineens verrassend toch niet vrij is) helemaal niets. 'Goed' krijgt dan eidenlijk de goede betekenis, want eigenlijk is het de dag van de kruisiging, waar niet veel goeds aan is. Wie weet ben ik er tegen die tijd voor te porren, omdat ik helemaal ascetisch ben geworden.

Het zijn de foodies, de veganisten en de moslims, waardoor vasten en vlees mijden het nieuwe normaal lijken te worden, vermoed ik. In Amsterdam dan. En dan nog binnen bepaalde bubbels. De één noemt het een vegan challenge, de ander Ramadan, de derde een ontgiftingskuur, maar allemaal gaat het over bewustzijn en bewuster worden: niet zomaar alles in je mond stoppen. Door een tijd jezelf eten te ontzeggen het eten beter te waarderen. Hans zei, toen ik hem de KRO tekst over vasten voorlas over 'hartstochten die de weg naar God kunnen versperren': "tussen jou en God ligt een flinke drempel chocolade." Dus gaat chocolade ook in de ban. Geen paaseitje tot het pasen is. Want bij mij is vasten nog lang niet het nieuwe normaal, ik houd van eten. Voor mij is klimaatvriendelijker eten helemaal niet eenvoudig. Ik houd van planten, maar vind echte spekjes in de stamppot heerlijk en ook tropische geneugten zoals chocolade, mango, granaatappels en sperziebonen in februari, terwijl ik dan beter kool, appels uit de koelcel en wortelen kan eten.

Ik verheug me daarom nu al op eerste paasdag. Carne avé:  hallo vlees, en al het andere dat ik mij in deze eetwoestijn van veertig dagen heb ontzegd. Eens kijken hoeveel duivels mij komen verleiden onderweg naar Pasen, want die horen er volgens het verhaal ook bij. Al dan niet uitgedost in een hamburgerkostuum van de caranvalsvereniging. Eens zien hoe sterk ik dan ben. Uiteindelijk gaat het natuurlijk niet om veertig dagen, maar om 365 dagen anders eten. Of zullen we dan ook op het Latijn en de Romeinse tijden teruggrijpen? 360 dagen klimaatvriendelijk eten en vijf dagen helemaal losgaan, zoals de Romeinen dat deden aan het eind van het jaar.

Internet winkelen en de postbode

"Daar gaat er weer één!" Een busje rijdt onze doodlopende weg in. Niet omdat de chauffeur verdwaald is, nee, één van onze vijf buren laat een pakketje bezorgen. Ons keukenraam is de perfecte uitkijkpost. Soms stopt de chauffeur op de sluis, dan komt de pakjesman (meestal is het een man) bij ons. Hans vindt het verschrikkelijk, al die busjes die door de stad rijden om inefficient en daardoor milieubelastend pakjes af te leveren. Ik vind het heerlijk, ik bestel graag tweedehands boeken via boekwinkeltjes.nl of bol.com en met een beetje geluk krijg ik dan drie dagen achter elkaar een pakje. Voor bijna niets. "Je kunt ze ook bij de Albert Heijn laten bezorgen." Dat kan, maar dat is beslist minder feestelijk. Ik vond dat indertijd al het nadeel van internet en email: geen brieven meer. Geen postzegels met verrassende prints erop. Geen felicitatietelegrams meer en geen 'wilt u hier even tekenen,' van de postbode. Gelukkig kwam internetwinkelen ervoor in de plaats.

Hoe milieubelastend is het eigenlijk? Het spaart een heleboel winkelpanden uit, ook de winkel moet bevoorraad en de enige extra kilometers zijn dus eigenlijk die van de niet meer bestaande winkel naar mijn huis. Bovendien kiezen ze de route heus wel zo uit dat ik niet de enige ben. Eén kilometer alleen voor mij? twee?

Toch windt Hans zich er telkens over op. "Ik zie er soms wel drie op een dag. Dat hoeft toch niet?" Het gaat uiteindelijk niet alleen om de kilometers, meer nog om de spullen zelf. Bij de productie van alles wat bezorgd wordt, kleding, boeken, meubels, wordt heel veel CO2 de lucht in gepompt. Ik maak Hans attend op de electrische karretjes van de post, maar hij rijdt toch liever zelf op de fiets naar de winkel om er pakjes af te halen.

Ik niet. Daarom is het echt een klimaatdaad dat ik vanochtend om negen uur op de pont stond om een tas werkboeken over te nemen van Anneke, die toch met de trein naar Amsterdam ging en ze wel even kon meenemen. Ik hoefde eigenlijk de deur niet uit, maar deed het toch. Op de de pont appte ik nog even een vriendin die aan de andere kant woont: 'koffie?' Helaas, ze was al druk bezig, of gewoon niet in de buurt van de telefoon. Met een tas vol CO2-vrij bezorgde werkboeken stapte ik de pont weer op. "Hé, Nancy." Nou ja zeg, dat is toeval... Eigenlijk moet ze werken in Amsterdam Noord, de vriendin-die-ik-net-geappt-had, maar ze stelt meteen ruimhartig voor om over een uurtje een werkafspraak met me te maken. "Eens kijken, communicatieadvies."

Hans heeft dus op zijn manier alweer gelijk. Zelf je pakje ophalen is beter. Want je komt nog eens leuke mensen tegen. Postbodes zijn surrogaat voor echt contact. Zeker de postbode op het blije jaren vijftig plaatje hierboven: hij verwekte in zijn arbeidzame leven 1300 kinderen bij eenzame huisvrouwen in Tennesee. Dat is wel echt contact, maar niet van het soort waar ik op maandag om negen uur naar hunker.