vrijdag 24 november 2017

Zwarte vrijdag een zwarte klimaatdag, of niet?


Black Friday. Wat een weerzinwekkende uitvinding. Ik wordt de hele dag gespamd met aanbiedingen en erger: ik denk daardoor dat ik iets mis als ik echt helemaal niets koop. Terwijl ik wéét dat het klimaat gebaat is bij helemaal niets kopen. Ik wéét dat het alleen maar marketing is. Het klinkt ook naar, zwarte vrijdag. Dan klinkt blauwe maandag nog vriendelijk

Nou ja, vooruit. Het waspoeder is op en bij Biggreensmile kan ik met 20% 12,5 liter waspoeder kopen. Alleen vandaag. Ik heb het echt nodig. En het is milieuvriendelijk.  Heb ik toch nog mijn kooplust bevredigd. Had ik nou principieel tegen moeten zijn, of gewoon pragmatisch? Ik koos voor het laatste maar ben over te halen om volgend jaar in verzet te gaan.

donderdag 23 november 2017

Koe en klimaat


Waarom geen koe?
Koeienvlees. Ik kom er maar meteen rond voor uit, ik vind een biefstukje heerlijk. Toen ik klein was kwam er één per week op tafel, op zondag, en die werd zorgvuldig in dunne plakjes gesneden door mijn vader, als je geluk had kreeg je het kontje. Melk. Zonder melk en kaas geen leven, ik ben een echte Joris Driepinter (voor wie van een andere generatie is: dat was het reclamemannetje die net zo sterk werd van drie glazen merk per dag als Popeye van de spinazie uit blik).
Wij eten echt heel flexitarisch, vanwege het klimaat. We eten niet meer elke dag een typisch Hollands zuiveltoetje. Na een kleine shock eten we nu vooral (uiteraard biologisch) varkens- en kippenvlees, want koe en schaap zijn toch wel enorm veel heftiger voor, of moet ik zeggen tegen het klimaat. Jammer, maar het lukt eigenlijk best goed.

Waarom toch een koe?
Nu volg ik een opleiding stadslandbouw aan de Warmonderhof en die hele opleiding spant samen om de veehouderij te normaliseren. Het kan wèl, mits biologisch. Op de foto zie je me op de prachtige natuurboerderij in de Flevopolder met koe Roza, die als 14 jaar melk geeft. Roza is de koe van boer Ben, die zijn 70 tot 80 koeien vrij uit laat lopen, zijn droge mest op eigen land gebruikt, de koeien voert hij voornamelijk met voer van eigen land en het hele onderwerp 'koe en klimaat' doet hij nogal snel af met 'Wij zijn nou eenmaal een koeienland, de koe hoort bij onze cultuur. Hollanders zijn de beste veeteelthouders ter wereld.' Een argument dat ik de laatste tijd ook steeds hoor ter verdediging van het uiterlijk van zwarte Piet. Behalve dan dat van die beste veeteelthouders, natuurlijk. Weilanden met zwart witte koeien, veengrond die verder toch nergens (meer) goed voor is. Kleinschalige, biologische veeteelt is fantastisch, zegt Ben. En hij glundert.

Koeiensamenzwering
Ben is zo sympathiek en zo begaan met de natuur, je zou hem graag willen geloven. Maar mijn klasgenoot en buurman fluistert me tijdens de les toe 'kijk eerst maar eens naar 'Cowspiracy' Een Amerikaanse documentaire over koeienvlees, de korte versie ervan vind je hier, Meteen eroverheen stuurt Hans me een infographic over voedsel, die nog eens bevestigt wat ik al zag in Cowspiracy: bij de productie van een kilo koeienvlees komt tien keer zoveel CO2 de lucht in als bij een kilo rijst of melk. Kaas, helaas, zit er ergens tussenin omdat je voor de productie van kaas zo verduiveld veel melk nodig hebt. Het is vooral het vlees, dat voor problemen zorgt. Gelukkig is Ben melkveehouder, dat maakt een boel goed. Vlak voor het kijken naar Cowspiracy at ik mijn boterham met zelfgemaakte gehaktballetjes. Dat was hem dan, die ene keer rundvlees per maand. 'Ja, koeien zijn echt een groot probleem,' zegt een vriendin nog, die ik tegenkom op de pont. Zij ziet het helemaal zitten om van zeewier te leven, 'en als je dat aan koeien voert scheiden ze ook veel minder methaan uit.' Oei, methaan, die staat niet eens in die infographic en is weer een verdubbelingsfactor, geloof ik. Ik houd van koeien, net als Ben. Koeien een probleem? helemaal niet. Mensen zijn het probleem. Wij zijn het, die met teveel zijn, en dan ook nog eens steeds meer koeien gaan fokken en vetmesten en slachten. Roza kan daar niets aan doen, de samenzwering is een samenzwering van koeienboeren, niet van koeien.

Kip is ook lekker
'Koeien, op zaterdagmiddag, bedaard in de wei' zong Brigitte Kaandorp. Lange tijd mijn lievelingsliedje. Maar de wei wordt luchthaven, de koe moet zeewier eten en ik eet vandaag op onze vleesdag kippenlevertjes. Zelf in zakjes gedaan van de pas geslachte scharrelkippen die rondscharrelden op de Fruittuin van West. Ook lekker, vooral met wat cognac erdoor. Met cognac erdoor is alles lekker, dat leerde mijn moeder me al. Misschien is dat de oplossing voor mijn overdadige melkdrinken: koffie met cognac. Tijden veranderen en anders is heus niet altijd minder. Gauw opzoeken wat de klimaatimpact van cognac is. Lijkt me reuze plantaardig.

dinsdag 14 november 2017

Een kerstboom met modder


Toen was ik ineens kerstbomenboer, of allereerst: kerstbomenverkoper. Nancy gaat groen. Met dertig anderen vorm ik de klas 'Standslandbouw'. dertig mensen die het anders willen, die het groener en gezonder willen, het is een ruige mix van 'hoe maak je er een bedrijf van' en 'hoe volg je je hart'.  Dat is met het tijdelijk kerstbomenbos ook precies de spijker op zijn kop. Waarom kan het niet gewoon allebei? Omdat dingen soms gewoon de tijd nodig hebben. Nu is het de tijd van langzaam aanhaken, groeien, opkweken. Zorgen dat het bos er komt en dat het niet meer weg te denken is in Amsterdam. Het is ook een beetje een verzetsbos. Een bos dat staat op een tijdelijke plek en daarmee laat zien hoe fijn een open en groene plek in de stad kan zijn. Dat je niet overal hoogbouw hoeft neer te zetten. Dat het af en toe een beetje modderig en rafelig mag zijn, ook in de stad.

Soms voel ik me een roepende in de betonwoestijn, met het kerstbomenbos. Dan is het heerlijk om deze film eens te bekijken, over een boer met een hang naar het theatrale, die zijn familiebedrijf bijna kapot maakt, maar net niet helemaal. Zo wil ik het ook graag,  zo groen als John tussen zijn mais staat, zo tevreden wil ik naar het geplante kerstbomenbos kijken.laten we groeien naar 1200 kerstbomen, niet meteen dit jaar, maar ooit. Gun jezelf de klimaatdaad om naar deze film te kijken. Het levert geen onmiddelijke CO2 besparing op, maar wel veel inspiratie. Het laat zien dat onmogelijk eigenlijk niet bestaat. Halverweg de film had ik pas door dat ik hem tien jaar geleden ook al eens had gezien. Toen ik me nog over heel andere dingen druk maakte, dan over de smaak van modder en mineralen in de grond.

http://www.filmsforaction.org/watch/the-real-dirt-on-farmer-john-2005/

maandag 6 november 2017

Kerstmis is vooruitzien: nu is het moment

Tijdelijk kerstbomenbos in de voortuin van Noord
Even geen klimaatdaadvandedag blogs, ik was zó druk met een klimaatdaad van formaat, dat al het andere moest wachten. Het is gelukt en nu ben jij de eerste die het weet en ook meteen aan kan haken: In 2018 kunnen we bij de Sixhaven in Amsterdam Noord na de kerst een tijdelijk kerstbomenbos planten. Kerstbomenbos 2.0, want in 2017 hebben we een proefbos geplant, om te leren hoe het moet. Ditkeer niet illegaal en last minute, maar op tijd èn het mag.
Waarom kerstbomen? Omdat het beter kan.

Ik weet door het proefbos  het aller- allerbelangrijkste niet de boom is, maar wat eronder zit: de kluit.
- Ik heb een Nederlandse kweker gezocht en gevonden die voor een redelijke prijs bomen kan leveren die hij in de pot heeft opgekweekt, waardoor je echt alle wortels bij je boom krijgt die hij nodig heeft om te overleven. Hij wilde wel 1 november weten hoeveel, ik heb er vast 100 besteld
- Ik heb een compostleverancier gezocht en gevonden die de goede grond levert
- Ik heb een school gezocht en gevonden (het vierde gymnasium) die met alle brugklassen langs komen op 1 december en waar ik watergevers ga werven, want hergeplante kerstbomen moeten echt elke week water krijgen. Daar mogen best een paar scholieren een zakcentje mee verdienen, want het is een heel werk.
- Er is een buurvrouw die daartoe haar buitenkraan beschikbaar stelt
- Maar het aller- allerbelangrijkste was: toestemming om het terrein te gebruiken. En die hebben we ook.

Kerstbomen is echt zoiets wat je vergeet om dan ineens na Sinterklaas wakker te worden en er 'toch maar één te kopen.' De kerstboomverkopers weten dat ook, en verkopen bomen waar de naalden lekker lang aan blijven zitten, maar die eigenlijk al ten dode zijn opgeschreven voordat ze bij jou in de huiskamer staan.
Waardoor je ze na de kerst 'hup' op het kerstbomenvuur gooit (want dat is zo'n mooie traditie) of op de straat zet en dan doet de gemeente het voor je in de huisvuilverbrandingsovens. Daar gaat al die CO2 weer de lucht in. Terwijl zo'n boom bedoeld was om het nieuwe leven te vieren. Zonde.

Dus: koopt allen voor 18 euro een fijne Servische spar van 1.75-2.00 meter hoog, in pot gekweekt  via crowdfundingsactie https://voorjebuurt.nl/nl/projects/tijdelijk-kerstbomenbos  

Haal hem op vlak voor kerst (weekend 16/17 december)
Houd hem vers door hem niet té dicht bij de verwarming te zetten en flink water te geven
Kom terug in het weekend van 6/7 januari om hem zelf een mooi plekje te geven in het bos

Voor ophalers en planters maken we het gezellig met vuur, chocomel en misschien ben jij die kampvuurmuzikant die het extra gezellig gaat maken

Afhalers krijgen een netje voor tijdens het vervoer (alhoewel het klimaatvriendelijker is om hem in een zelf meegbrachte oude lakenzak te vervoeren) en je boom krijgt een label met je naam erop, zodat je in december 2018 nog weet wat jouw boom was.

Meer weten over klimaatschade van kerstbomen?
https://www.milieucentraal.nl/bewust-winkelen/spullen-en-diensten/kerstbomen/
Meer weten over 'onze kwekerij?
http://www.kerstbomenkwekerij.nl