Gisteren had ik een bijzonder leuk avond-uitje op het strand. Zoals je op de foto ziet is het strandje heerlijk leeg, wat kan als je een strandje aan de Rijn weet waar verder bijna niemand anders komt, ook al was het perfect strandweer. Windstil en heel zacht. Ik had iemand een verhaal aan een vuurtje cadeau gegeven en vier anderen sloten zich aan omdat je zo'n cadeau makkelijk kunt delen. Eén van die vier kende het strandje.
Iedereen nam ook iets te eten mee en daarover ontspon zich het klimaatgesprek van de dag, want alles was verpakt en ook de glaasjes en borden waren wegwerpglaasjes en wegwerpborden.
Alle aanwezigen waren fanatiek in het afvalscheiden, één biechtte zelfs op de nietjes uit de theezakjes te halen, iets, waar ik nog nooit over nagedacht had.
De iemand die ik het verhaal had gegeven, was Jan Paul van Soest, en hij weet heel veel van het klimaat. Zijn quiche was verpakt in bakpapier dat zo het vuur op kon, zijn wijnglaasjes waren plastic, zijn borden van geperst palmblad, die zie je op de foto. Jan Paul vond mijn klimaatdaad van de dag schattig, maar niet echt nuttig, omdat hij niet gelooft dat gewone mensen het probleem op die manier kunnen oplossen. Industrie en overheid moeten meer maatregelen nemen, daar zet hij zich al zijn hele leven voor in. Dat overheid en industrie een stuk harder kunnen lopen ben ik hartgrondig met hem eens, maar hoezo is de daad van het individu niet nuttig? De mensen die die beslissingen moeten nemen zijn toch ook gewone mensen? Moeten we niet af van het gescheiden denken, dat er een overheid is die het op moet lossen en mensen die onmachtig zijn om de verandering te bewerkstelligen? Elke ton CO2 is er een, dus ook de CO2 van dit kampvuur telt mee, ookal is het hout nog niet fossiel. Afvalscheiden en knakworst eten van een wegwerpbord is misschien niet zo'n gelukkige combinatie, daar kan je als gewoon mens best over nadenken en ook naar handelen.
Ik vertelde het verhaal over David en Goliath, David, aan een kampvuur, bij de schapen, niemand dacht dat die jongen in zijn eentje een verschil zou maken. Hij zong wat liedjes en kon aardig met een steenslinger overweg. Pas toen hij oog in oog met een levensgevaarlijke reus kwam te staan, bleek d hij wel degelijk het verschil te kunnen maken.
Na het verhaal ontspon zich een gesprek over het verhaal als metafoor voor onze tijd. Over de invloed van systemen en wat er nodig is voor verandering, de zon ging bijna onder en de natuur sliep al. Daarna ruimden we al het plastic keurig op en ook het voedsel werd niet verspild, er was niet eens brood over voor de eendjes. Toen kwamen de palmbladen borden. Wegwerpservies. Dus op het vuur ermee? Normaal zou ik dat toejuichen, een lekkere fik aan het einde. Nu besloten we tot afwassen en hergebruiken. Ze waren lekker licht, stevig en ook gewoon: te mooi. Mooi - dat is vaker mijn antwoord op de wegwerpindustrie. Mooi wegwerpservies verandert dan in tijdelijk servies. Het is niet erg als het kapot gaat, maar het is fijn als het nog een ronde meekan. Want die plek aan de Rijn, die is uniek, die vraagt om meer picknicks en meer verhalen aan het vuur. Over kleine helden en grote daden. Of over de ene man die het verschil maakt.
Mijn visie gaat wel wat verder dan 'niet nuttig' of 'niet effectief', Nancy. Mijn hoofdpunt is dat natuurlijke hulpbronnen (zoals een stabiel klimaat, een natuurgebied als de Waddenzee, e.a.) gemeenschappelijke hulpbronnen zijn. The Commons, in het Engels. En die vergen ten principale gemeenschappelijke afspraken. Daarnaast zijn er meer pragmatische overwegingen van effectiviteit, vermijden van free-riders (billijke verdeling lusten/lasten) maar die zijn in wezen ondergeschikt aan de hoofdreden: collectieve, onverdeelde goederen vragen om collectieve 'governance', besturing.
BeantwoordenVerwijderenDat mogen burgers aan hun overheden vragen, immers overheden zijn we zelf, en zo kunnen we dingen regelen voor het collectief die het individu niet of nauwelijks eigenstandig kan regelen. Een betere polder begint ook niet bij jezelf, maar bij samenwerking.
Je hoorde me niet zeggen dat individuele 'klimaatdaden' 'niet nuttig zijn'. Hoewel het klimaateffect wellicht marginaal is, en soms zelfs averechts omdat van de individuele 'klimaatdader' onmogelijk kan worden verwacht dat 'ie de exacte milieuscores van alle keuzes kent, vind ik ze vooral nuttig als politiek daad: ze zijn een signaal dat collectieve maatregelen is. Als er individuen bereid zijn eigen klimaatacties te ondernemen in de krankzinnige situatie dat het collectief (de overheid, wij allen) nog steeds private partijen als consumenten en bedrijven gratis gebruik laat maken van het collectieve bezit, dan is het verdikkie toch wel de hoogste tijd dat er wezenlijk andere maatregelen worden getroffen. Namelijk dat er andere spelregels voor de gebruikers voor die hulpbronnen komen.
Liefst zou je dan ook je klimaatdaden een politieke, collectieve betekenis moeten geven.